Oświetlenie LED – poradnik kupujcego.

Technologia LED w oświetleniu jest ciągle bardzo młoda i większość osób miała z nią jedynie bardzo ograniczony kontakt. Wiele osób przed podjęciem decyzji o wyborze oświetlenia LED poszukuje informacji w Internecie. Poniższy poradnik ma pomóc w znalezieniu odpowiedzi na pytania jakie oświetlenie w swoim domu lub mieszkaniu się zdecydować i jak je najlepiej wybrać.

Porównanie sztucznych źródeł światła

Poniżej opisano w skrócie wybrane, najbardziej popularne sztuczne źródła światła z uwzględnieniem najbardziej praktycznych cech.

¹Świetlówki zawierają substancje szkodliwe w tym toksyczną rtęć, która mutagennie poraża układ nerwowy. Opary rtęci wdychane z powietrzem gromadzą się w mózgu powodując między innymi zmiany fizyczne i psychiczne oraz bóle głowy. Skutki zatrucia oparami rtęci są nieodwracalne. W przypadku zbicia świetlówki pomieszczenie należy wietrzyć przez co najmniej 10 minut. Sprzątać należy w odzieży ochronnej. Świetlówek nigdy nie wolno wyrzucać do śmieci razem z normalnymi odpadami. Wymagają one specjalnej utylizacji – bezwzględnie należy je oddać np. do punktu zajmującego się dystrybucją.

Inne źródła światła jak świetlówki liniowe, lampy indukcyjne, lampy metalohalogenkowe, lampy sodowe nie mają większego zastosowania w oświetleniu domów i mieszkań i dlatego celowo zostały pominięte w powyższej charakterystyce.

Ilość wad jakimi charakteryzują się świetlówki, a w szczególności szkodliwość zawartych w nich substancji, powoduje że w przekonaniu autora tego artykułu rozsądny wybór powinien być dokonywany pomiędzy żarówkami LED a żarówkami halogenowymi. Żarówki halogenowe warto zastosować:

• tam, gdzie zależy nam na naprawdę bardzo ciepłej barwie światła – wiele osób, szczególnie o jasnej karnacji, preferuje takie światło w łazience przy lustrze (żarówki LED o temperaturze barwy w granicach 2800-3000K również zdadzą egzamin),
• w miejscach gdzie ze światła korzystamy bardzo rzadko i przez niedługie okresy czasu (a więc czas oczekiwania na zwrot z inwestycji w oświetlenie LED będzie stosunkowo długi).

Co do samej technologii LED to w ostatnich latach dojrzała ona na tyle bardzo, że z powodzeniem zastąpi prawie wszystkie możliwe źródła światła, zarówno w domach i mieszkaniach, punktach handlowych i usługowych, biurach i to jako główne, a nie jedynie dekoracyjne, źródła światła (w tym ostatnim obszarze LED nie maja praktycznie konkurencji). Oświetlenia LED nie polecam jedynie jako zamiennika dla świateł mijania w samochodach, które nie są do tego fabrycznie przystosowane. Oświetlenie bez wymaganej homologacji wpływa bezpośrednio na bezpieczeństwo na drodze a LEDy mają jeszcze istotne ograniczenia jeśli chodzi o rozmiary źródeł światła (im większa moc tym większy gabaryt).

Poza znaczącym postępem technologicznym, jaki dokonał się w ostatnich latach kluczowe znaczenie dla ogromnego wzrostu popularności oświetlenia LED miał spadek cen. Producenci ocenili, że zatrzymał się on pod koniec 2014 roku.

Traktując wymianę oświetlenia na LED jako inwestycję warto wybrać sprawdzone firmy, które od lat działają na rynku. Wśród polskich marek należy wymienić Ledigo. Kupując najtańsze chińskie zamienniki narażamy się bowiem na znacznie większe ryzyko szybkiego uszkodzenia źródła światła – w szczególności wbudowanego w żarówkę i niewidocznego układu zasilającego.

Poniższy artykuł ma na celu pomóc w świadomym wyborze możliwie najlepszych dla Państwa źródeł światła LED. Zapraszam do lektury.

Wybór marki

Jak najlepiej wybrać markę aby żarówki spełniały oczekiwania, świeciły ładnym światłem, były trwałe i przy tym nie wykosztować się na firmy, które przede wszystkim inwestują w marketing a nie w najlepszy produkt.

Po porównaniu jakości światła światowych liderów w sprzedaży żarówek doszedłem do wniosku, że nie warto przepłacać. Wśród najbardziej popularnych żarówek z dużym gwintem E27 lub małym gwintem E14 produkty niedużych firm o wąskiej specjalizacji, skupionych na technologii LED są równie dobre. Natomiast jeśli chodzi o modele mniej popularne np. z trzonkiem G4 lub G9 to wielkie korporacje zostały wyprzedzone o dwie długości przez niedużych, pod względem obrotów, konkurentów. Rozsądnym wyborem będą zatem produkty małych firm, które całą energię poświęcają na rozwój oświetlenia LED.

Takich firm jest oczywiście dużo. Aby wybrać dobrze warto:

• Wybrać firmę, która działa przynajmniej 5 lat. Nowo powstałe firmy zajmujące się importem najtańszych źródeł światła, bez minimum niezbędnej wiedzy, oferują produkty bardzo niskiej jakości. Takie żarówki oparte są o komponenty, przede wszystkim układy zasilające, które bardzo szybko przepalą się przy najmniejszym skoku napięcia w sieci. Poza tym tylko firmy z doświadczeniem zapewniają realną gwarancję na swoje produkty. Wyobraźmy sobie co może zrobić nowo powstała firma, bez doświadczenia, konkurująca tylko i wyłącznie ceną, która zaimportuje buble, które będą przepalać się po kilku tygodniach – czy firma taka zwróci pieniądze wszystkim Klientom, którzy żarówki będą reklamować? Najprawdopodobniej firma taka nie będzie miała nawet takich możliwości ze względu na brak środków finansowych.
• Poczytać opinie o firmie w Internecie. Jeśli firma ma tysiące pozytywnych komentarzy od Klientów np. na allegro to znacząco zwiększa to jej wiarygodność.
• Wybrać firmę o wąskiej specjalizacji skupioną na technologii LED. Jeśli firma sprzedaje jednocześnie, ścierki, trampoliny i do tego żarówki LED to najczęściej jest to firma jedynie handlowa, która nie potrafi rzeczowo doradzić Klientowi. Firmy specjalizujące się w LED oferują produkty wyższej jakości, wykorzystujące najnowsze osiągnięcia technologiczne.
• Upewnić się, że firma oferuje możliwość zwrotu towaru bez podania przyczyny. Warto też zwrócić uwagę czy takiemu zwrotowi nie towarzyszą skomplikowane procedury i wymagania, przez które zwrot często może okazać się niemożliwy. Najlepsze firmy rozszerzają ustawowy termin 10 dni na zwrot od daty doręczenia.
• Nie przepłacać za transport. Większość firm kurierskich zapewnia stały koszt przewozu do wagi 30kg. Jeśli firma dolicza za dostawę każdej kolejnej sztuki przedmiotu to znaczy, że zarabia na samych kosztach przewozu, co dla wielu Klientów jest nie do zaakceptowania – i słusznie. Dodatkowo warto sprawdzić czy firma oferuje bezpłatną przesyłkę jeśli wartość zamówienia przekroczy określona kwotę.
• Dobra komunikacja. Przed zakupem warto upewnić się, że firma podaje więcej niż jeden sposób komunikacji. Informacja o możliwościach komunikacji z firmą powinny być łatwe do znalezienia na stronie. Jeśli firma podaje do komunikacji tylko email i w dodatku jest on trudny do odnalezienia to powinno to budzić podejrzenia.
• Dobrze jeśli produkty są sprawdzane przed wysyłką. Najlepsze firmy sprawdzają sprzedany towar przed wysyłką minimalizując ryzyko Klienta.
• Odbiór osobisty. Dobre firmy, nawet specjalizujące się w sprzedaży internetowej oferują możliwość odbioru osobistego, który zawsze powinien być bez dodatkowych kosztów. Dodatkowa płatność za odbiór osobisty jest przejawem złej organizacji firmy i powinna budzić niepokój Klienta.

Ustalenie potrzebnej mocy oświetlenia LED

• Polecamy stosowanie żarówek LED o mocy od 1,5W / m2 powierzchni dla sypialni, przedpokoju, klatki schodowej oraz 2W / m2 dla salonu, kuchni i łazienki.
• Jeżeli sufit w pomieszczeniu jest na wysokości powyżej 2,80m to moc zastosowanych żarówek powinna być o 20% większa na każde 30cm wysokości.
• Jeżeli w pomieszczeniu dominują ciemne kolory (ściany, meble, podłogi, tkaniny) to moc zastosowanych żarówek powinna być o 30% większa.
• Jeżeli żarówka będzie osłonięta kloszem ze szkła mlecznego lub papierowym to moc zastosowanych żarówek powinna być o 20% większa.

Diody LED – krótka charakterystyka

Porównanie najpopularniejszych diod LED

	DIP Słaba, tradycyjna dioda. Około 10 razy słabsza od diody SMD5050. Nie polecamy żarówek z takimi diodami. Diody DIP nawet od najlepszych producentów szybko tracą jasność.
	COB Chips On Board. Moduł o płaskiej powierzchni. Produkowane są moduły COB okrągłe i kwadratowe o różnej mocy. Możliwość zastosowania jest ograniczona przez fakt rozgrzewania do wysokiej temperatury. W związku z tym źródła światła wyposażone w tego typu moduły wymagają dobrych radiatorów i nie mogą być stosowane w układach zamkniętych (bez wentylacji). Zastosowanie głównie w naświetlaczach i lampach przemysłowych. Nie jest zalecane zastosowanie w żarówkach o mocy powyżej 6W – zbytnie nagrzewanie żarówki znacząco skracałoby jej żywotność – nawet przy zastosowaniu aluminiowych radiatorów.
	High Power Najbardziej popularne są diody o mocy 1W, 2W i 3W. Dioda charakteryzuje się wąskim kątem emitowanego strumienia świetlnego – zbliżonym do tradycyjnych halogenów.
	SMD3528 Dioda niewielkiej mocy. Ponieważ wytwarza jedynie bardzo mało ciepła to możliwe jest umieszczenie dużej ilości diod na stosunkowo niewielkiej powierzchni.
	SMD3014 Dioda stosowana kiedy kluczowe znaczenie ma wielkość żarówki a więc przede wszystkim żarówkach G4 oraz G9.
	SMD2835 Bardzo nowoczesna dioda pozwalająca na uzyskanie dużej jasności przy stosunkowo niewielkich gabarytach żarówki. Najbardziej popularne są diody 0,2W i 0,4W. Dużą zaletą tej bardzo nowoczesnej diody jest wewnętrzny układ wentylacji pozwalający na obciążenie żarówki większym prądem a w konsekwencji uzyskanie silniejszego strumienia świetlnego. Co najważniejsze odbywa się to bez obniżenia żywotności żarówki. Dodatkowo diody te ze względu na bardzo płaską konstrukcję pozwalają na uzyskanie większego kąta świecenia.
	SMD5050 Dioda jest następcą diody SMD3528. Pozwala na uzyskanie mniejszych rozmiarów żarówki, przy zachowaniu jasności, w stosunku do diod SMD 3528. Aktualnie dioda wypierana przede wszystkim przez nowsze diody SMD 2835 oraz opisane niżej SMD5630 i 5730.
	SMD5630 Bardzo nowoczesna dioda pozwalająca na uzyskanie dużej jasności żarówki przy stosunkowo niewielkich gabarytach. Dioda wydziela sporo ciepła więc żarówki muszą posiadać radiatory.
	SMD5730 Dioda bardzo zbliżona parametrami i wielkością do SMD5630 i stosowana z nią zamiennie. Różni się nieco pod względem sposobu montażu.

Kalkulacja oszczędności dla żarówek LED

Tabela 4. Kalkulacja dla typowego gospodarstwa domowego.

• Roczna oszczędność przy wyborze żarówek LED dla tego przykładu to 428 zł. W przypadku punktów usługowych gdzie światła używa się 12 godzin na dobę roczna oszczędność to już 1284zł.
• Koszt zakupu proponowanych zamienników - żarówek LED Ledigo to około 350 zł brutto.
• Inwestycja w żarówki LED zwraca się po około 10 miesiącach w przypadku typowego gospodarstwa domowego oraz 4 miesiącach w przypadku typowego lokalu.
• Dodatkową korzyścią finansową jest wielokrotnie dłuższy czas życia żarówek LED.

Strumień świetlny

Strumień świetlny (nie tylko dla żarówek LED ale dla dowolnego źródła światła) mierzony jest w lumenach. Jego pomiar pozwala na bezpośrednie porównanie ilości światła. Wraz z wprowadzeniem nowych, energooszczędnych źródeł światła porównywanie mocy żarówek w Watach stało się bezsensowne i może wprowadzać w błąd.

Przy porównywaniu strumienia świetlnego żarówek należy brać pod uwagę tylko markowe produkty takich firm jak philips, osram lub wyspecjalizowanej w oświetleniu LED marki ledigo. Większość małych producentów zawyża bowiem znacząco parametry oferowanych produktów zarówno jeśli chodzi o wartość emitowanego strumienia świetlnego jak i na przelicznik na tradycyjne, żarowe źródła światła. Przy okazji warto zauważyć, że porównania takie dokonuje się w odniesieniu do klasycznych żarówek. Natomiast obecnie sprzedawane np. halogeny są o około 20% bardziej od nich ekonomiczne a zatem słuszne będzie porównanie jasności emitowanego strumienia światła np. 6W żarówka LED 600lm = 60W żarówka żarowa = 50W żarówka halogenowa = 15W świetlówka energooszczędna

lub

12W żarówka LED 1440lm = 100W żarówka żarowa = 80W żarówka halogenowa = 25W świetlówka energooszczędna

W ostatnich latach dokonał się bardzo dynamiczny rozwój LEDowych źródeł światła i obecnie wszyscy kluczowi producenci oferują żarówki, które z powodzeniem mogą zastąpić najbardziej popularne 100W żarówki żarowe.

Żarówka o strumieniu świetlnym 1300–1530 lm jest odpowiednikiem tradycyjnej żarówki o mocy 100 W, strumień 920–1060 lm to odpowiednik 75 W, 700-810 lm to 60W, 410–470 lm to 40 W, a 220–250 lm odpowiada 25 W.

Prawidłowy jest następujący przelicznik pomiędzy LED a żarówkami żarowymi:

Żarówka o strumieniu świetlnym 200–250 lm odpowiada 25 W

400–450 lm to 40 W

600-800 lm to 60W

900-1000lm to 75W

1300–1500 lm jest odpowiednikiem tradycyjnej żarówki o mocy 100 W.

Barwa światła

Większość z nas jest przyzwyczajona do bardzo ciepłego światła tradycyjnych żarówek. W swoim domu lub mieszkaniu najlepiej czujemy się, kiedy barwa światła jest w granicach 3000 Kelvinów (K). Jak pokazują badania sprzyja ona odpoczynkowi i relaksowi. Właśnie takie światło ma zdecydowania większość sprzedawanych żarówek LED renomowanych marek.

Pomimo, że w większości sytuacji światło białe ciepłe jest najlepszym wyborem to czasem bardziej korzystne będzie światło o barwie zimnej, zbliżonej do słonecznej – w granicach 6000K. Barwa biała zimna będzie odpowiednie w miejscach w których pracujemy. Działa ona pobudzająco i pomaga nam się skoncentrować przez dłuższy czas na wykonywanych czynnościach, zwłaszcza na pracy umysłowej. Z tego powodu świadomi pracodawcy często wybierają światło zimne do biur. Dodatkowo pomieszczenia oświetlone światłem o barwie zimnej wyglądają czyściej – wręcz sterylnie. Jest to naturalne postrzeganie naszego mózgu. Światło zimne jest też często wybierane do bardzo nowoczesnych kuchni – szczególnie tych które nie są urządzone w ciepłych barwach.

Warto tu zwrócić uwagę, że większość najtańszych żarówek nie ma nic wspólnego z opisywanym przez marketingowców odpowiednim światłem, które dodatkowo dobrze odwzorowuje barwy oświetlanych przedmiotów. Wręcz przeciwnie, światło w najtańszych żarówkach, w których ze względu na oszczędności montuje się gorsze jakościowo diody, często wpada w różne odcienie zielonkawe, oliwkowe, żółte itd. Aby uniknąć niemiłej niespodzianki warto postawić na wyspecjalizowanych producentów z wieloletnim doświadczeniem takich jak ledigo.

Podsumowując: generalnie światło białe ciepłe polecane jest do zastosowania w większości pomieszczeń w domu czy mieszkaniu a światło białe zimne będzie właściwe dla miejsca w którym pracujemy. Jest to jednak kwestia indywidualnej oceny a na nasz odbiór wpływ mają takie czynniki jak dominująca we wnętrzu kolorystyka a nawet karnacja naszej skóry. Opalona osoba będzie się czuła dobrze w świetle białym zimnym a osoba o karnacji typowej dla naszej strefy klimatycznej może stwierdzić, że wygląda blado.